(Đây là 10 nhóm kiến thức kỹ năng cần thiết cho cuộc sống. Bố mẹ, thầy cô xem hiện nay giáo dục gia đình và nhà trường của ta trang bị cho trẻ được nhóm nào nhé)
Lưu ý là kỹ năng không phải là kiến thức, kiến thức + môi trường tạo nhu cầu thực hành nhiều lần, thành thạo -> kỹ năng mới hình thành. Kiến thức không ứng dụng hay không hiểu bản chất thì quên rất nhanh, kỹ năng sẽ theo suốt cuộc đời.
1. Nhóm kỹ năng sức khỏe, sinh tồn, vận động:
Vận động có vận động thô (sức mạnh cơ bắp) và vận động tinh (khéo léo của tay chân). Chạy nhảy, thể dục thể thao, bơi, lặn, võ tự vệ, tham gia giao thông, phòng tránh và xử lý các tình huống hỏa hoạn, điện giật, đuối nước, vệ sinh cá nhân, sức khỏe, dinh dưỡng, bệnh tật, cách chữa các bệnh thông thường...
2. Nhóm quản trị bản thân, tổ chức cuộc sống:
Lập mục tiêu, lên kế hoạch, quản lý thời gian, quản lý tài chính cá nhân, mua sắm, setup nhà cửa, lắp đặt các thiết bị gia dụng, nấu ăn các món thông dụng mình thích, dọn dẹp nhà cửa, theo dõi sự phát triển kiến thức, kỹ năng, thiết lập các thói quen tốt, biết chọn bạn để chơi, chọn nơi để ở...
3. Nhóm ngôn ngữ, tư duy:
Tự học, đọc và phân tích, tổng hợp, kỹ năng viết, ngoại ngữ, kỹ năng giao tiếp, trình bày, thuyết trình, đàm phán, thuyết phục, ra quyết định, giải quyết vấn đề, tư duy sáng tạo, tư duy logic, tư duy phản biện...
4. Nhóm liên quan đến kiến thức phổ thông, kỹ năng phục vụ thi cử, bằng cấp:
Là kiến thức học trong trường học phổ thông, quá trình học kiến thức này giúp trẻ hiểu biết cơ bản về khoa học, văn hoá, lịch sử xã hội, văn học, đi kèm là các kỹ năng đọc, viết, giải toán, thi cử, luyện tư duy logic... Kiến thức phổ thông là nền tảng để tiếp thu các kiến thức chuyên ngành nghề nghiệp. Theo ngành nào thì học tập trung những kiến thức nền tảng liên quan đến ngành đó.
5. Nhóm liên quan nhiều đến năng khiếu:
Thể thao, âm nhạc, hội hoạ, thơ ca…. nếu có năng khiếu và đam mê thì có thể đầu tư học, tạo môi trường để phát triển thành thế mạnh, thêm tự tin. Còn không có năng khiếu thì học cho biết, cho khỏe, cho phong phú kỹ năng và nuôi dưỡng tâm hồn, tăng cường giao lưu kết nối.
6. Nhóm công nghệ, công cụ:
Ứng dụng trong hầu hết các công việc văn phòng, kiến thức cơ bản về máy tính, công nghệ, các phần phần mềm văn phòng thông dụng (word, excel, poin point, project, google doc, goole sheet...), sử dụng máy in, máy chiếu, tra cứu thông tin cần thiết, lập trình ở mức cơ bản với một số ngôn ngữ lập trình dễ dùng để lập bảng tính giải quyết các bài toán thông dụng, lập kế hoạch công việc...
7. Nhóm kiến thức, nhận thức về con người, văn hoá, xã hội, tôn giáo, pháp luật, gia đình, nuôi dạy con cái:
Cần hiểu các quy luật tâm lý xã hội, các quy luật tâm lý con người, tác động qua lại của các yếu tố nhu cầu, niềm tin, nỗi sợ và ảnh hưởng của chúng đến cảm xúc, suy nghĩ, định kiến và các quyết định cá nhân. Cách nhận biết và vượt qua nỗi sợ hãi, kiểm soát cảm xúc, tăng năng lực thích nghi, giải tỏa stress, cân bằng cuộc sống. Để hiểu mình mạnh gì, yếu gì, muốn gì, hiểu những người xung quanh, hiểu cách vận hành của xã hội, bản chất các thể chế chính trị, tôn giáo, pháp luật, giáo dục các thời kỳ sinh ra nhằm mục đích gì, có giá trị gì. Để tự tin hoà nhập, chung sống, và biết cách sống hạnh phúc. Hiểu được bản chất các trò chơi quyền lực và các trò chơi tiền bạc trong các mô hình xã hội mỗi giai đoạn, để định vị bản thân trong xã hội, lựa chọn hướng đi và môi trường cho phù hợp. Đây là nhóm kỹ năng khó vì nó cần đọc nhiều, đi nhiều, va chạm, trải nghiệm, lao động, quan sát, đặt câu hỏi, phân tích, đúc kết. Nhốt trẻ ở trường, không ra ngoài, vui chơi, lao động, va chạm cuộc sống thì khó có thể học được nhiều về nhóm này.
8. Nhóm kiến thức, kỹ năng nghề nghiệp:
Là để kiếm cơm, phát triển sự nghiệp, rất quan trọng. Khi đã định hướng và lựa chọn được nghề nghiệp theo đuổi thì cần tập trung sớm vào kiến thức chuyên ngành. Các kiến thức ở trường đại học và trường nghề đa số mới dừng ở mức rất cơ bản, thừa nhiều và thiếu cũng nhiều, kể cả du học cũng vậythôi. Ra trường với số đông mới chỉ có bằng chứ chưa có nghề, nên cần dành nhiều thời gian. Nên nhờ người giỏi nghề, nhiều năm kinh nghiệm trong nghề lên lộ trình, giáo trình, đào tạo giúp hay tự học qua lao động sẽ nhanh và hiệu quả hơn là tập trung học thật giỏi nhưng môn ko liên quan ở trường. Có điều kiện thì nên đi làm, thực tập ở doanh nghiệp càng nhiều càng tốt. Phải thực chiến thì mới làm được, việc gì cũng vậy, nghề nào cũng vậy
9. Nhóm kinh doanh, quản trị doanh nghiệp:
Để khởi nghiệp nếu đam mê hay có nhu cầu làm giàu buộc phải thành thạo nhóm kỹ năng quản trị doanh nghiệp bao gồm : Luật pháp liên quan đến ngành nghề kinh doanh, kỹ năng quản lý, lãnh đạo, bán hàng & marketing, xây dựng quan hệ, kiến thức về kế toán, thuế, các công cụ, phần mềm quản lý tài chính, quản lý nhân sự, điều hành sản xuất, xây dựng quy trình, quy chế, luật chơi, đào tạo, hợp đồng, đàm phán, đòi nợ...
10. Nhóm kinh tế, đầu tư:
Hiểu về các thức điều hành kinh tế trong các mô hình xã hội, các cuộc chơi quyền lực và tiền bạc trong xã hội, hiểu về vai trò và hoạt động của ngân hàng, các tổ chức tín dụng, các mô hình học thuyết kinh tế, lịch sử các cuộc khủng hoảng kinh tế, chu kỳ kinh tế, chiến tranh tiền tệ, sự liên quan đến thể chế chính sách và cơ hội đầu tư. Kiến thức và kỹ năng đầu tư BĐS, chứng khoán .... Hiện nay xã hội đang cổ vũ cho làm giàu nên có quá nhiều sách, khoá học về chủ đề này. Các khoá học đa phần chỉ dạy các nguyên tắc chung, cóp nhặt, tổng hợp từ một số sách ra dạy, còn đầu tư luôn là công việc không đơn giản đòi hỏi nhiều kiến thức và kỹ năng, trải nghiệm. Các khoá học hiện nay chủ yếu đánh vào tâm lý hám giàu nhanh của số đông để thu hút học viên, thu tiền học phí, một cách làm giàu là đi dạy làm giàu. Tìm hiểu cuộc chơi này là rất quan trọng, nó giúp có cái nhìn tổng quan về xã hội, và hiểu rằng không chơi cuộc chơi này hàng ngày chúng ra vẫn mất tiền, chơi thì có thể mất có thể được tùy vào năng lực và may mắn của người chơi. Lạm phát làm mất giá tiền như lãi kép. Sau 10 năm, với mức 5% thì 100 triệu tương đương 100/(1.04)^10=61tr, mức lạm phát 10% thì là 37tr. Đấy cũng là 1 lý do bđs tăng giá, giới trung lưu tái nghèo?
Bạn nào quan tâm bổ sung chủ đề này thêm, có thể lập bảng đưa ra các mục tiêu tiêu chí định lượng tùy mục tiêu của con trẻ và gia đình để theo dõi sự phát triển kỹ năng của con trẻ và thử đánh giá xem môi trường gia đình và trường học chúng ta hiện nay đang quan tâm và đào tạo những cái gì, được bao nhiêu phần trăm cho mỗi nhóm kiến thức kỹ năng cần thiết nhé.
Kiến thức, kỹ năng cần cho cuộc sống thì vô cùng và thay đôi liên tục cùng sự phát triển của xã hội nhưng thời gian, năng lượng, sức khỏe thì có hạn. Vì vậy cần học hỏi và cập nhật liên tục, vấn đề học cái gì, vào thời điểm nào cho phù hợp mục tiêu cuộc sống của mỗi người thôi.
P/S
- Các lớp dạy kỹ năng hiện nay chỉ dạy được kiến thức về kỹ năng thôi, muốn có kỹ năng phải thực chiến, phải có môi trường tạo nhu cầu thực hành vận dụng
- Kiến thức để tăng hiểu biết, hỗ trợ cho tư duy, nhận thức, kỹ năng mới là thứ thực dùng trong cuộc sống hàng ngày
- Người học giỏi nhưng làm không giỏi là do thiếu kỹ năng.
- mỗi độ tuổi phù hợp để trang bị cho trẻ các nhóm kỹ năng khác nhau
- Rất nhiều kỹ năng hình thành qua vui chơi, lao động
- Mỗi nhóm tập trung một vài kỹ năng chủ đạo các kỹ năng sẽ bổ trợ cho nhau
- Hai thứ giá trị nhất con người là khối óc và đôi tay. Giáo dục đào tạo cần rèn cho khối óc biết tư duy, vận dụng, sáng tạo và đôi bàn tay khéo léo biết lao động. Tất cả những gì nhân loại đang được hưởng là thành quả do đôi tay và khối óc của con người tạo ra. Giáo dục nhồi nhét sẽ làm hỏng bộ óc, không lao động sẽ làm hỏng đôi tay.
Trần Đức Giang, 22/2/2025
0 Nhận xét