Triết học.. bóng ma

1 – Mở đầu kiệt tác “ Tuyên ngôn của đảng cộng sản” biên năm từ năm 1843 đến 1848 mới xong, thiên tài K. Marx viết:

“Một bóng ma đang ám ảnh châu Âu: bóng ma chủ nghĩa cộng sản. Tất cả những thế lực của châu Âu cũ: Giáo hoàng và Nga hoàng, Mét-téc-ních và Ghi-dô, bọn cấp tiến Pháp và bọn cảnh sát Đức, đều đã liên hợp lại thành một liên minh thần thánh để trừ khử bóng ma đó”

Quả là lời mở đầu bất hủ vì chả có ai trên đời có thể trừ khử được “bóng ma”, và bởi vì, triết học hiện đại đã định nghĩa “ tồn tại” là “vừa có vừa không, vừa sống vừa chết”...

Cụ thể, như mỗi chúng ta, đang có mặt đây nhưng tổ tiên chúng ta, dù không còn “hiện diện” nhưng vẫn tồn tại, thậm chí con em chúng ta cũng vậy, chúng sẽ xuất hiện nhưng lúc này thì chưa thấy…

2 – Năm 1991, chứng kiến sự sụp đổ của hệ thống XHCN, nhiều nhà tư tưởng đã hân hoan rằng, chủ nghĩa Marx đã tiêu vong và CNTB sẽ là con đường duy nhất của loài người.

Thì Derrida, triết gia lão tổ của “ giải cấu trúc” biên mẹ tác phẩm “ Bóng ma của chủ nghĩa Marx”, nhắc lại luận điểm mở đầu của Marx trong “ tuyên ngôn của Đảng cộng sản”, rằng cái “ bóng ma” ấy vẫn ám ảnh châu âu, dù hệ thống của Marx không còn hiện diện.

Ông khẳng định rằng, không có “hiện tại” thuần túy, hiện tại vẫn bị ám ảnh bởi các bóng ma như :  bất công, bóc lột, chiến tranh, chủ nghĩa thực dân mới, chủ nghĩa hậu thực dân v.v… do chính Marx đã chỉ ra.

Vì thế, mọi “hiện tại” đều là một cấu trúc ma quái, không bao giờ trọn vẹn.

3 – Bởi vậy, thay vì hỏi câu hỏi “ cái gì là” thì chúng ta nên hỏi “ cái gì ám ảnh chúng ta dù đã mất”

Nói cách khác, cái đã mất hoặc cái chưa hiện diện mới thật sự “ cháo ám” chúng ta hơn là cái đang “ hiện diện”

Bởi vậy, khi tôi đăng quả tút, rồi biên P/S như sau:

“ Ảnh minh họa vợ chồng tôi, mặc dù sự thật vợ chồng tôi đẹp hơn nhiều” 

Nhưng lại không có cái ảnh nào cả, khiến thiên hạ ồn ào, băn khoăn, phỏng đoán, đòi hỏi… hơn là nếu tôi có đăng một cái ảnh thật

Cái ảnh tôi nói sẽ đăng thực chất chỉ là “ bóng ma”, nhưng là “ bóng ma ám ảnh cõi fb”…

Quả nguyên lý triết học về “ bóng ma” này hoàn toàn có thể giúp ích cho mấy anh chị doanh nhân như anh Bùi Trọng Lịch khi quảng cáo bán hàng, hay anh Trieu Nguyen giảng về nghệ thuật … marketing vậy!

Các anh chị nên tham khảo!

Ảnh minh họa: Tôi đi dạo trên cao nguyên

Đỗ Trí Hùng, 27/11/2025