1 - Hegel sư huynh biên ở đâu đó rằng “ Mọi cái biết đích thực, là triết học, đều là cái biết phản tư, tức quay trở lại trở lại với chính mình từ cái tồn tại – khác, chứ không đơn thuần là cái biết ý hướng tính hay cái biết hướng tới đối tượng khách quan…”
Nghe hiểm nhờ! Nhưng không hiểm thì đã không phải là Hegel…
Nôm na là, nếu ta chưa biết món phở Tư Lùn là gì, ta sẽ ăn nó và ta thấy nó ngon quá, và ta sẽ khám phá ra nó ngon vì được tạo bởi những thành phần a, b, c…
Nhưng, thực chất của vấn đề “ khám phá món phở tư lùn” cũng chỉ để ta bỗng nhận ra chính bản thân mình, rằng sâu trong ta có khả năng thẩm định cái ngon từ “ phở tư lùn”, chứ ta không thể có khả năng thẩm định cái ngon của “ một bãi cứt”
Mục đích của khám phá thế giới, rốt cuộc để tìm xem ta có khả năng gì, hay “ ta là ai”, tức là xét đến cùng nhận thức chính là nhận thức về mình, hay nói cách khác, từ “ ý thức” là trình độ của loài chó lợn, ta vươn lên “ tự ý thức” là trình độ của loài người.
2 – Những điều trên không mới mẻ gì, vì hai nghìn rưởi năm trước, Socrat từng nói “Tôi cần phải trước hết, nhận thức được bản thân mình. Tôi tò mò về nhiều thứ không liên quan đến mình, trong khi tôi vô minh trước bản thân mình, thì điều đó thật lố bịch”
Cho nên, ai cũng nhớ câu nổi tiếng ông đọc trong đền Delphi, theo truyền thuyết là thần linh mách ông, rằng “ Con người hãy tự hiểu mình”
Trong một luận thuyết lừng danh thần bí ở châu Âu thời trung cổ, cũng có đoạn như sau:
“ Biết thật kỹ bản thân mình là nghệ thuật đứng trên mọi nghệ thuật, bởi đó là nghệ thuật cao cả nhất. Người nào nhận thức được bản thân mình thật tốt, thì ở trước mặt Thượng Đế nghệ thuật của người đó tốt đẹp hơn và đáng được ca ngợi hơn nhiều so với người nào đó hiểu được tiến trình của bầu trời cũng như của các hành tinh, các vì sao…. nhưng lại không nhận thức được bản thân mình” ( trích văn minh trung cổ)
Nói cách khác, anh học hành bằng giời nhưng không biết mình là ai thì cũng vứt!
Tôn giáo còn có cách nói hay hơn:
“ Hiểu được chính mình, chính là hiểu được thượng đế”
Anh Budha aka Phật, sớm hơn Socrat vài mươi năm, ở xứ ấn độ phương đông, cũng phát hiện ra chân lý giác ngộ - tự hiểu mình - bằng cách ngồi thiền nhắm mắt tư lự 49 ngày dưới gốc cây Bồ đề aka cây nhận thức.
Nhà tiên tri Mohamad đạo Hồi cũng trả lời môn đệ khi được hỏi “Thưa nhà tiên tri, tôi nên làm gì khỏi phí thời gian của mình? Nhà tiên tri đáp “ Hãy học để nhận thức bản thân mình”
Bên tào khựa có anh Lão tử cũng biên trong sách Đạo đức kinh thế này:
“ Người hiểu biết những người khác là người khôn ngoan. Người hiểu biết bản thân mình là người minh triết”
Tuy nhiên, tôi phê phán anh Lão, ở chỗ, nếu không hiểu được bản thân mình, thì có con cặc mà hiểu được người khác, nói mẹ cho nhanh ( vì sao thì tôi sẽ biên tút khác)
Toám lại, mục đích làm người là hiểu được chính mình và biết mình là ai.
Nếu không, ta cũng như con bò mà thôi.
3 – Về căn bản người cũng như loài bò nếu nó chỉ biết hành động, nói năng, nghiên cứu, phản ứng một cách cơ giới như một cỗ máy dựa trên “ các chương trình” được cài đặt một cách tình cờ không có chủ đích…
Và, người cũng như loài bò, hầu hết không biết rằng mình đang hành động theo các chương trình, bởi vậy, muốn con người hay loài bò đó hành động khác đi, chỉ cần “ tái cấu trúc chương trình” là xong…
Chỉ khi anh ta “ thức tỉnh” thì không ai có thể cài đặt chương trình cho anh ta nữa, khi đó, chỉ có anh ta “ tự cài đặt chương trình” cho mình.
Thức tỉnh, nói cách khác, chính là tự ý thức, tức biết chính mình, và khi đó người mới là người đích thực.
*
P/S: Ảnh minh họa siu tầm trên mạng, thấy hay hay thì đăng thôi!
Nhân tiện, block mẹ mấy anh đang gào trên niu phít quả quờ ta bất hủ “ Tự hào ối, bui ôi, tự hào ối bu ôi, gọi mãi tên bu ôi…” gì đó!
Quyên góp cứu đói cũng " bu ôi", đá bóng thắng thua cũng "bu ôi", cái đéo gì cũng " bu ôi"....
Hơi tý gọi " bu ôi", rất ghét, ghét thì block, cần đéo gì lý do!
Đỗ Trí Hùng, 18/6/2025
0 Nhận xét